Jesteśmy grupą producencką zorganizowaną w ramach spółki z o.o. Jeden z naszych udziałowców nie wywiązuje się ze swoich zobowiązań wobec spółki, zatem chcielibyśmy się pozbyć tego wspólnika. Jakie są możliwości prawne w tym celu?
Zgodnie z postanowieniami Kodeksu spółek handlowych możliwości w tej mierze są w zasadzie dwie. Pierwsza to tryb przymusowego umorzenia udziału należącego do wspólnika, co do którego istnieje potrzeba wyłączenia go ze spółki. Jednakże, ażeby mówić w ogóle o umorzeniu udziałów, to przede wszystkim taką ewentualność musi dopuszczać umowa spółki. Jeżeli odpowiednich zapisów o umorzeniu nie zawiera umowa spółki, to potrzebna byłaby zmiana jej treści poprzez podjęcie uchwały przez zgromadzenie wspólników. Z rozmysłem nie wskazuję tutaj na umorzenie dobrowolne udziałów, albowiem mniemam, że jakiekolwiek porozumienie się ze wspólnikiem jest niemożliwe. Podstawą do przymusowego umorzenia udziałów będzie podjęcie bezwzględną większością głosów uchwały przez zgromadzenie wspólników na podstawie odpowiednich postanowień umowy spółki. Podjęta uchwała winna uzasadniać umorzenie oraz wskazywać wysokość wynagrodzenia wspólnika za umorzone udziały, o ile ów wspólnik zgodzi się, co wątpliwe, na umorzenie bez wynagrodzenia. Wynagrodzenie to nie może być niższe od wartości przypadających na udział aktywów netto, wykazanych w sprawozdaniu finansowym za ostatni rok obrotowy, pomniejszonych o kwotę przeznaczoną do podziału między wspólników. Wspólnik może zaskarżyć uchwałę o przymusowym umorzeniu udziałów może do sądu gospodarczego podnosząc, iż jest niezgodna z umową spółki, dobrymi obyczajami i godzi w interes spółki lub ma na celu pokrzywdzenie wspólnika. Wprawdzie wytoczenie takiego powództwa nie wstrzymuje rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym związanej z umorzeniem udziałów, jednakże sąd rejestrowy uprawniony jest takie postępowanie zawiesić. Warto odnotować, że w związku z umorzeniem udziałów najczęściej wiąże się obniżenie kapitału zakładowego, lecz nie zawsze. Jeżeli umorzenie udziału (zapłata za niego) następuje z czystego zysku, to nie jest wymagane obniżenie kapitału zakładowego (art. 199 § 6 ksh).
Inną możliwością wyjścia z sytuacji jest zwrócenie się do sądu gospodarczego o wyłączenie rzeczonego wspólnika w myśl art. 266 - 269 ksh. Kodeks stanowi, że z ważnych przyczyn dotyczących danego wspólnika sąd może orzec jego wyłączenie ze spółki na żądanie wszystkich pozostałych wspólników, jeżeli udziały wspólników żądających wyłączenia stanowią więcej niż połowę kapitału zakładowego. Najważniejszym i zarazem koniecznym warunkiem wystąpienia z powództwem o wyłączenie jest wniesienie go przez wszystkich pozostałych wspólników. Udziały wspólnika wyłączonego zostaną przejęte przez wspólników lub osoby trzecie po cenie ustalonej przez sąd na podstawie rzeczywistej wartości w dniu doręczenia pozwu. Sąd wyznaczy termin, w ciągu którego wyłączonemu wspólnikowi ma być zapłacona cena przejęcia wraz z odsetkami, licząc od dnia doręczenia pozwu. Wspólnika uważa się za wyłączonego ze spółki już od dnia doręczenia mu pozwu. Wreszcie potrzeba dodać, że składając pozew można w jego treści domagać się udzielenia przez sąd zabezpieczenia powództwa w postaci zawieszenia wspólnika w wykonywaniu jego praw udziałowych w spółce, takich jak np. prawo głosu.