Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi opublikowało III wersję Krajowego Planu Strategicznego, który zastąpi dotychczasowy Program Rozwoju Obszarów Wiejskich. KPS będzie wdrażany w latach 2023-2027. Opublikowana wersja zostanie do końca roku skierowana do Komisji Europejskiej w celu jej weryfikacji i zatwierdzenia. Komisja dała sobie na to czas do września 2022 roku. Wynika z tego, że obecny kształt Krajowego Planu Strategicznego nie jest jeszcze tym ostatecznym. To co naszym oraz wielu innych ekspertów zdaniem, będzie miało zasadnicze znaczenie dla wspierania dochodów rolniczych to są ekoschamaty. Aż 25% środków z I filara będzie przeznaczone na finansowanie tych 1-rocznych zobowiązań rolnika. W polskim KPS znalazło się aż 16 różnych ekoschematów do wyboru. Od bardzo prostych, taki jak np. posiadanie planu nawożenia aż po dosyć skomplikowane takie jak dobrostan zwierząt czy produkcja ekologiczna. Przeprowadzone przez nas symulacje wskazują, że dobranie 3 ekoschematów pozwoli dopiero na wyrównanie poziomu dopłat bezpośrednich do tego, co rolnik otrzymuje dzisiaj. Nie wszystkie ekoschematy będą dostępne dla większych gospodarstw rolnych, co w połączeniu z płatnością redystrybucyjną spowoduje, że duże, rodzinne gospodarstwa towarowe, które wytwarzają około 70% krajowej produkcji rolniczej będą miały pogorszone warunki konkurencyjności.

Wśród praktyk zaproponowanych w ramach ekoschematów wyróżnia się:

1. Obszary z roślinami miododajnymi

Zachęcenie rolników do tworzenia obszarów z roślinami miododajnymi, stanowiącymi długotrwałe, różnorodne i bezpieczne żerowiska dla pszczoły miodnej i dzikich owadów zapylających; obszary takie przyczyniają się do ochrony różnorodności biologicznej. Interwencja będzie polegała na tworzeniu obszarów z roślinami miododajnymi przez wysiew mieszanki składającej się z co najmniej dwóch gatunków roślin miododajnych z określonej listy, która nie obejmuje obcych gatunków inwazyjnych.

Interwencja jest komplementarna (uzupełnia się) z pozostałymi interwencjami w ramach płatności bezpośrednich, w tym w szczególności innymi ekoschematami, m.in. Przeznaczeniem 7% powierzchni GO w gospodarstwie na obszary nieprodukcyjne w zakresie ochrony i zwiększenia różnorodności biologicznej, przyczyniając się łącznie do realizacji zdefiniowanych potrzeb, jak i szczegółowych celów UE. Interwencja stanowi również dopełnienie zasad warunkowości poprzez realizację wymogów wykraczających ponad jej wymagania i tym samym, cele szczegółowe UE są realizowane w szerszym zakresie.

Utworzenie obszaru z roślinami miododajnymi przez wysiew mieszanki składającej się z co najmniej dwóch gatunków roślin miododajnych z określonej listy. Zakaz wypasu i koszenia  w terminie do 31 sierpnia. - Zakaz stosowania środków ochrony roślin.

Szacowana stawka: 1 198 zł/ha

2. Ekstensywny wypas na TUZ z obsadą zwierząt

Ochrona bioróżnorodności poprzez właściwe gospodarowanie na TUZ o niskiej wartości produkcyjnej. Wprowadzony dolny limit obsady zwierząt wypasanych na TUZ (na poziomie 0,3 DJP) ma na celu przeciwdziałanie negatywnemu trendowi jakim jest zaprzestawanie utrzymywania zwierząt trawożernych w gospodarstwach posiadających TUZ. Przyznanie wsparcia tym gospodarstwom pozwoli na utrzymanie ich w gotowości produkcyjnej, będzie promowało zamknięty obieg materii w obrębie gospodarstwa oraz przyczyni się do wykorzystania potencjału paszowego TUZ. Proponowany górny limit określony na poziomie 2 DJP pozwoli na realizację celu ekoschematu jakim jest ochrona bioróżnorodności poprzez właściwe gospodarowanie TUZ o niskiej wartości produkcyjnej, a dodatkowo będzie wspierał ograniczenie zagęszczenia zwierząt (co jest z kolei korzystne biorąc pod uwagę ilość azotu wprowadzanego do środowiska).

Interwencja jest komplementarna (uzupełniająca się) z pozostałymi interwencjami w ramach płatności bezpośrednich przyczyniając się łącznie do realizacji zdefiniowanych potrzeb jak i szczegółowych celów UE. Interwencja stanowi również dopełnienie zasad warunkowości poprzez realizację wymogów wykraczających ponad jej wymagania i tym samym cele szczegółowe UE są realizowane w szerszym zakresie. Dzięki odniesieniu do obsady zwierząt trawożernych na TUZ jest ona również komplementarna z ekoschematem – Dobrostan zwierząt. Ekoschemat Dobrostan zwierząt ma na celu zapewnienie zwierzętom podwyższonych standardów bytowych, obejmując również wypas.  

Obsada zwierząt trawożernych w gospodarstwie wynosi co najmniej 0,3 DJP/ha TUZ i maksymalnie 2 DJP/ha TUZ w okresie wegetacyjnym roślin.

Szacowana stawka: 838 zł/ha.

3. Międzyplony ozime/ Wsiewki śródplonowe

Celem ekoschematu Międzyplony ozime / Wsiewki śródplonowe jest poprawa stanu i ochrona gleby. Międzyplony mają za zadanie pokrycie gleby roślinnością, szczególnie w okresach newralgicznych, narażonych na erozję, dzięki czemu ograniczają wymywanie składników do wód podziemnych. Posiadają one także znaczący wpływ na ochronę zasobów naturalnych gleb, w szczególności poprzez zwiększanie substancji organicznej w glebie. Uprawa międzyplonów oraz wsiewek śródplonowych może także zwiększać pochłanianie CO2 w rolnictwie, poprzez wiązanie go w materii organicznej.

Interwencja jest komplementarna (uzupełnia się) z pozostałymi interwencjami w ramach płatności bezpośrednich, w tym w szczególności innymi ekoschematami, m.in. Zróżnicowaną strukturą upraw w zakresie ochrony zasobów i poprawy jakości gleby, przyczyniając się łącznie do realizacji zdefiniowanych potrzeb, jak i szczegółowych celów UE. Interwencja stanowi również dopełnienie zasad warunkowości poprzez realizację wymogów wykraczających ponad jej wymagania i tym samym, cele szczegółowe UE są realizowane w szerszym zakresie.   

Ekoschemat polega na:

1) utrzymywaniu roślin w postaci:

- wsiewek roślin bobowatych drobnonasiennych lub mieszanek z udziałem roślin bobowatych drobnonasiennych w uprawę główną lub

- międzyplonów ozimych w formie mieszanek utworzonych z co najmniej 2 gatunków roślin w terminie do 1 października i utrzymywanych, co najmniej do 15 lutego następnego roku. W okresie utrzymania międzyplonu ozimego dopuszcza się jego mulczowanie, jednak nie wcześniej niż po 15 listopada.

2) Zakazie stosowania środków ochrony roślin:

1. na międzyplonach ozimych - przez okres ich utrzymania,
2. w przypadku wsiewek śródplonowych - od momentu zbioru uprawy głównej przez co najmniej 8 tygodni lub do momentu wysiewu kolejnej uprawy głównej.

Szacowana stawka: 786 zł/ha

4. Opracowanie i przestrzeganie planu nawożenia

Wariant podstawowy: (bez wapnowania, w przypadku, gdy wyniki próbek gleby nie wskazują na potrzebę zastosowania wapnowania): - Opracowanie i przestrzeganie planu nawozowego do powierzchni gruntów ornych w gospodarstwie, opartego na bilansie azotu oraz chemicznej analizie gleby, określającego dawki składników pokarmowych (N, P, K i Mg oraz potrzeby wapnowania). Wariant z wapnowaniem: obejmuje opisany wyżej zakres podstawowy rozszerzony o zastosowanie wapnowania, którego potrzeba wynika z przeprowadzonych w ramach wariantu podstawowego badań gleby, przy czym wsparcie do wapnowania przysługuje do powierzchni gruntów ornych w gospodarstwie o pH poniżej lub równej 5,5, na których wykonywany jest zabieg wapnowania. Wsparcie w zakresie wapnowania przysługuje nie częściej niż raz na 4 lata. Celem interwencji jest poprawa stanu gleby. Temu celowi służy realizowane w ramach interwencji, racjonalne stosowanie nawożenia i zwiększanie odczynu gleby poprzez wapnowanie.

Płatność roczna przyznawana do powierzchni gruntów ornych objętych ekoschematem. Szacowana stawka: 1. Wariant podstawowy 129 zł/ha 2. Wariant z wapnowaniem 649 zł/ha W przypadku większego zainteresowania ekoschematem, faktyczna wypłacona stawka może być niższa.

5. Zróżnicowana struktura upraw

Uprawa co najmniej 3 różnych gatunków upraw, przy czym co najmniej 20% w strukturze zasiewów stanowią uprawy gatunków roślin mających pozytywny wpływ na bilans glebowej materii organicznej (m.in. rośliny bobowate), oraz - udział zbóż (w tym kukurydzy) nie przekracza 65%, - udział upraw pozostałych gatunków roślin mających ujemny wpływ na bilans glebowej materii organicznej (m.in. okopowe, rzepak) nie przekracza 30% Celem interwencji jest poprawa jakości gleby i potrzeba odbudowy materii organicznej poprzez zwiększenie udziału upraw mających pozytywny wpływ na bilans glebowej materii organicznej.

Za odrębną uprawę uznaje się uprawę zgodnie z definicją określoną w ramach normy DKR

Ponadto, konieczność zwiększenia udziału różnych upraw w gospodarstwie przyczyni się do ochrony różnorodności biologicznej. Szczegółowe wymagania dotyczące tej interwencji zostaną doprecyzowane w przepisach określających warunki przyznania pomocy.

Szacowana stawka: 339 zł/ha

6. Wymieszanie obornika na gruntach ornych w ciągu 12 godzin od aplikacji

- Wymieszanie określonej ilości obornika z glebą maksymalnie w ciągu 12 godzin od aplikacji na gruncie ornym;

- Potwierdzenie realizacji tej praktyki za pomocą tzw. zdjęcia geotagowanego przy wykorzystaniu aplikacji udostępnionej przez ARiMR.

 Szacowana stawka: 428 zł/ha. 

7. Stosowanie płynnych nawozów naturalnych innymi metodami niż rozbryzgowo, tj. w formie aplikacji doglebowej

- Stosowanie określonej ilości płynnych nawozów naturalnych na gruntach ornych innymi metodami niż rozbryzgowo, tj. w formie aplikacji doglebowej.

Szacowana stawka: 291 zł/ha.

8. Uproszczone systemy uprawy 

Na gruntach ornych uprawa roślin prowadzona jest w formie uprawy konserwującej bezorkowej lub uprawy pasowej (strip – till), przy czym:

- zabiegi uprawowe wykonywane są z odstąpieniem od uprawy płużnej w zespole uprawek pożniwnych i przedsiewnych,

- po zbiorze uprawy pozostawia się na polu całość resztek pożniwnych w formie mulczu.

• Ekoschemat nie obejmuje uprawy zerowej.  

Szacowana stawka: 601 zł/ha.

9. Utrzymanie zadrzewień śródpolnych

Założeniem interwencji jest utrzymanie i pielęgnacja zadrzewień śródpolnych, założonych w ramach:

-  art. 22 rozporządzenia PE i Rady (UE) nr 1305/2013 z dnia 17 grudnia 2013 - dotyczy zadrzewień założonych w 2022 r. w ramach poddziałania 8.1 - Zalesianie i tworzenie terenów zalesionych, PROW na lata 2014-2020 lub

-  interwencji „Tworzenie zadrzewień śródpolnych” z art. 73 projektu rozporządzenia o Planach Strategicznych WPR, w celu zapewnienia przetrwania posadzonych w formie liniowej lub pasowej drzew i/lub krzewów.

Celem interwencji jest zachęcenie rolników do utrzymania i pielęgnacji utworzonych na gruntach ornych zadrzewień śródpolnych.

Utrzymywanie zadrzewień śródpolnych ma zasadnicze znaczenie dla różnorodności biologicznej. Są miejscem bytowania wielu organizmów i bazą pokarmową m.in. dla ptaków i owadów zapylających, wspomagając tym samym utrzymanie równowagi ekologicznej na obszarach wiejskich. Zadrzewienia stanowić będą ostoję i korytarze ekologiczne dla wielu gatunków zwierząt oraz wpłyną na zminimalizowanie erozji wodnej i wietrznej gleby, co będzie korzystnie wpływać na jej żyzność. Dodatkowo poprzez zdolnościom pochłaniania dwutlenku węgla przyczynią się do łagodzenia negatywnych skutków zmian klimatu.

Komplementarność z innymi interwencjami obu filarów:

Interwencja ma komplementarny charakter w stosunku do wybranych wymagań w ramach warunkowości, w szczególności z DKR 8 dotyczącej przeznaczenia % gruntów ornych na obiekty lub obszary nieprodukcyjne, oraz ekoschematami - Przeznaczenie 7 % powierzchni GO w gospodarstwie na obszary nieprodukcyjne, Utrzymanie systemów rolno-leśnych, Prowadzenie produkcji roślinnej w systemie Integrowanej Produkcji Roślin. Natomiast w ramach drugiego filaru jest komplementarna do interwencji „Tworzenie zadrzewień śródpolnych”, „Zakładanie systemów rolno-leśnych”.

Powierzchnia deklarowana do wsparcia jest wynikową powierzchni zadrzewień śródpolnych utworzonych na gruntach ornych w ramach:

- art. 22 rozporządzenia PE i Rady (UE) nr 1305/2013 z dnia 17 grudnia 2013 - dotyczy zadrzewień założonych w 2022 r. w ramach poddziałania 8.1 - Zalesianie i tworzenie terenów zalesionych, PROW na lata 2014-2020 lub

- interwencji „Tworzenie zadrzewień śródpolnych” z art. 73 projektu rozporządzenia o Planach Strategicznych WPR

Szacowana stawka: 2 494 zł/ha

10. Utrzymanie systemów rolno-leśnych

Powierzchnia deklarowana do wsparcia jest wynikową powierzchni systemu rolno-leśnego, założonego w ramach interwencji „Zakładanie systemów rolno-leśnych” na podstawie art. 73 projektu rozporządzenia o Planach Strategicznych WPR.

Szacowana stawka: 300 zł/ha

11. Retencjonowanie wody na trwałych użytkach zielonych

Warunkiem uzyskania płatności w danym roku jest wystąpienie zalania lub podtopienia na trwałych użytkach zielonych, w okresie między 1 maja a 30 września, przez okres co najmniej 12 następujących po sobie dni.

Wsparcie będzie dotyczyło gospodarstw realizujących równolegle na danym obszarze zobowiązania w ramach:

-  wybranych wariantów pakietów przyrodniczych związanych z zachowaniem cennych siedlisk przyrodniczych i siedlisk zagrożonych gatunków ptaków w ramach Działania rolno-środowiskowo-klimatycznego PROW 2014-2020: Pakietu 4. Cenne siedliska i zagrożone gatunki ptaków na obszarach Natura 2000 (poza wariantem 4.3. Murawy) lub Pakietu 5. Cenne siedliska poza obszarami Natura

Szacowana stawka: 280 zł/ha.

12. Przeznaczenie 7 % powierzchni GO w gospodarstwie na obszary nieprodukcyjne

Utrzymanie obszarów sprzyjających różnorodności biologicznej (obszarów lub obiektów nieprodukcyjnych) na poziomie co najmniej 7% powierzchni gruntów ornych.

Realizacja za pomocą następujących obszarów nieprodukcyjnych: grunty ugorowane, w tym ugory z roślinami miododajnymi, bez stosowania środków ochrony roślin, żywopłoty, pasy zadrzewione, zadrzewienia liniowe i pojedyncze drzewa, rowy, zagajniki śródpolne, oczka wodne, miedze śródpolne, strefy buforowe, pasy gruntów kwalifikujące się do płatności wzdłuż obrzeży lasu (bez produkcji) bez stosowania środków ochrony roślin, „luk skowronkowych” utworzonych w uprawach, o określonych wymiarach;

Do obliczania powierzchni ww. obszarów będą stosowane współczynniki konwersji i ważenia (analogiczne jak w ramach zazielenienia).

Szacowana stawka: 85 zł/ha.

13. Prowadzenie produkcji roślinnej w systemie Integrowanej Produkcji Roślin

Posiadanie w danym roku certyfikatu krajowego systemu jakości - Integrowana Produkcja Roślin, poświadczającego uprawę roślin zgodnie z metodykami integrowanej produkcji roślin

Szacowana stawka: 1300 zł/ha

14. Biologiczna ochrona upraw

Interwencja polega na zastosowaniu na określonej uprawie zabiegu z wykorzystaniem biologicznej ochrony roślin przy użyciu preparatów mikrobiologicznych (tj. zawierających grzyby, bakterie, wirusy).

Wsparciem będą objęte te uprawy, dla których zostały zarejestrowane środki ochrony roślin oparte na mikroorganizmach. Stosowanie tych środków musi być zgodne z ich etykietą.

Celem interwencji jest ograniczenie stosowania chemicznych środków ochrony roślin, co będzie miało pozytywny wpływ na ochronę różnorodności biologicznej i zmniejszy depozycję chemicznych środków ochrony roślin do środowiska.

Zastosowanie zabiegu ochrony roślin z wykorzystaniem biologicznej ochrony roślin przy użyciu preparatów mikrobiologicznych zgodnie z etykietą danego środka.

Szacowana stawka: 400 zł/ha

15. Dobrostan zwierząt

Wymagania ogólne

- Wymogi odnoszące się do danej grupy zwierząt dotyczą wszystkich zwierząt tej grupy utrzymywanych w gospodarstwie rolnym.

- Rolnik realizujący interwencję dotyczącą dobrostanu zwierząt po raz pierwszy w nowym okresie programowania zobowiązany jest do odbycia szkolenia z zakresu metod ograniczających stosowanie antybiotyków.

- Rolnik posiada plan poprawy dobrostanu zwierząt (nie dotyczy wypasu krów mlecznych).

Szacowane stawki płatności

- dobrostanu loch: 335 zł/ lochę,

- dobrostanu tuczników: 30 zł/tucznika,

- dobrostanu krów mlecznych - wypas: 185 zł/krowę,

- dobrostanu krów mlecznych - zwiększona powierzchnia bytowa: 595 zł/krowę,

- dobrostanu krów mamek: 329 zł/krowę,

- dobrostanu owiec: 133 zł/samicę gatunku owca domowa w wieku co najmniej 12 miesięcy,

- dobrostanu kur niosek: 12,2 zł/ kurę nioskę,

- dobrostanu kurcząt brojlerów: 0,17 zł/kurczę brojlera,

- dobrostanu indyków utrzymywanych z przeznaczeniem na produkcję mięsa: 2,6 zł/indyka,

- dobrostanu opasów - zwiększona powierzchnia bytowa: 125 zł/opasa,

- dobrostanu opasów - zwiększona powierzchnia bytowa wraz z wybiegiem: 319 zł/opasa,

- dobrostanu koni – zwiększona powierzchnia bytowa: 373 zł/konia w wieku co najmniej 24 miesiące,

- dobrostanu koni - system otwarty: 169 zł/konia w wieku co najmniej 24 miesiące,

- dobrostanu kóz - 129 zł/samicę gatunku koza domowa w wieku co najmniej 12 miesięcy

Więcej o tym schemacie napiszemy w oddzielnym materiale z uwagi na złożoność tematu.

16. Rolnictwo ekologiczne

Rolnictwo ekologiczne to prowadzenie produkcji rolniczej w sposób łączący: najkorzystniejsze dla środowiska praktyki, ochronę zasobów naturalnych, wysoki stopień różnorodności biologicznej, stosowanie wysokich standardów dotyczących dobrostanu zwierząt. Oferuje ono konsumentom wyroby wytwarzane przy użyciu substancji naturalnych i naturalnych procesów.

Celem interwencji jest wspieranie dobrowolnych zobowiązań rolników, którzy podejmują się utrzymać lub przejść na praktyki i metody rolnictwa ekologicznego określone w prawodawstwie unijnym i krajowym. Ekologiczne metody produkcji wpisują się w realizację celów szczegółowych tj. 9, 5, 6 i 4.

Wsparciem w ramach interwencji objęte są powierzchnie w ramach następujących grup upraw: rolnicze, warzywne, zielarskie, sadownicze podstawowe, jagodowe, sadownicze ekstensywne, paszowe oraz TUZ, prowadzone zgodnie z zasadami rolnictwa ekologicznego.

Ponadto, małe gospodarstwa z uprawami ekologicznymi tzn. gospodarstwa o powierzchni UR nie większej niż 10 ha mogą otrzymać wsparcie w ramach interwencji na uproszczonych zasadach - płatność do hektara w jednakowej wysokości niezależnie od grupy upraw.

W ramach interwencji rolnicy mogą również otrzymać do każdego hektara zgłoszonego do płatności ekologicznych dodatkową premię za prowadzenie zrównoważonej produkcji roślinno-zwierzęcej (zarówno w przypadku płatności ekologicznych do powierzchni ww. grup upraw, jak w przypadku małych gospodarstw z uprawami ekologicznymi).

Brak kryteriów wyboru operacji - wszyscy wnioskujący spełniający warunki kwalifikowalności są uprawnieni do jej otrzymania.

Wymagania w ramach interwencji:

- Obowiązek produkcji ekologicznej i odpowiednie przeznaczenie zbioru.

- Uprawa gatunków roślin określonych na poziomie przepisów krajowych.

- Posiadanie zwierząt – w przypadku płatności do upraw paszowych na gruntach ornych oraz do trwałych użytków zielonych.

-  Posiadanie zwierząt w obsadzie 0,5-1,5 DJP na każdy hektar UR – w przypadku premii za prowadzenie zrównoważonej produkcji roślinno-zwierzęcej.

- Zachowanie trwałych użytków zielonych (nie dotyczy pakietu Małe gospodarstwa z uprawami ekologicznymi w przypadku TUZ innych niż cenne przyrodniczo).

- Ukończenie szkolenia z zakresu systemu rolnictwa ekologicznego i zasad realizacji interwencji – w przypadku rolnika, który nie realizował działania Rolnictwo ekologiczne PROW 2014-2020.

W przypadku podstawowych upraw sadowniczych, ekstensywnych upraw sadowniczych oraz upraw jagodowych:

-  Uprawa gatunków w okresie owocowania, a w przypadku upraw niebędących w okresie owocowania - potwierdzenie, że do założenia tych upraw wykorzystano materiał nasadzeniowy odpowiedniej jakości.

-  Utrzymanie minimalnej obsady dla poszczególnych gatunków roślin z tolerancją do 10%.

-  Coroczne wykonywanie na plantacji zabiegów uprawowych i pielęgnacyjnych.

Szczegółowe wymagania dotyczące interwencji zostaną doprecyzowane w szczegółowych przepisach określających warunki przyznania pomocy.

• Szacowane stawki

- Upraw rolniczych: 1 629 zł/ha - w okresie konwersji; 1 503 zł/ha - po okresie konwersji

-  Upraw warzywnych: 2 630 zł/ha - w okresie konwersji; 2 000 zł/ha - po okresie konwersji

- Upraw zielarskich: 1 793 zł/ha - w okresie konwersji/po okresie konwersji

- Podstawowych upraw sadowniczych: 3 056 zł/ha - w okresie konwersji; 1 912 zł/ha - po okresie konwersji

- Upraw jagodowych: 2 430 zł/ha – w okresie konwersji; 2 148 zł/ha - po okresie konwersji

- Ekstensywnych upraw sadowniczych: 1 274 zł/ha - w okresie konwersji/po okresie konwersji

- Upraw paszowych na gruntach ornych: 1 607 zł/ha - w okresie konwersji; 1 473 zł/ha - po okresie konwersji

-  Trwałych użytków zielonych: 1 009 zł/ha - w okresie konwersji/po okresie konwersji

• Innych płatności niż grupy upraw

- Małych gospodarstw z uprawami ekologicznymi - 1 577 zł/ha

-  Premii za zrównoważoną produkcję roślinno-zwierzęcą - 551 zł/ha

Stawki płatności zostały zróżnicowane ze względu na grupy upraw - różniące się od siebie kierunki produkcji charakteryzują się odmienną wysokością i rodzajem ponoszonych kosztów oraz utraconych korzyści. Stawki płatności do poszczególnych grup upraw zostały również zróżnicowane ze względu na status uprawy, tj. czy znajduje się ona w okresie konwersji, czy też jest już uprawą ekologiczną (po okresie konwersji). Przy przechodzeniu na produkcję ekologiczną spadek dochodów jest wyższy, co wynika przede wszystkim z wyższego ryzyka spadku plonów i jednoczesnego braku możliwości sprzedaży wytworzonych produktów jako produkty ekologiczne.

Małe gospodarstwa z uprawami ekologicznymi do 10 ha UR, zamiast płatności zróżnicowanych ze względu na grupę upraw i ich status mogą otrzymać płatność ekologiczną w jednakowej wysokości do każdego hektara UR (niezależnie od grupy upraw).

Poza płatnością do danego hektara zróżnicowaną ze względu na grupę upraw lub nie zróżnicowaną jak w przypadku małych gospodarstw z uprawami ekologicznymi, możliwe jest otrzymanie dodatkowej płatności do danego ha w przypadku posiadania w gospodarstwie obsady zwierząt od 0,5 DJP/ha do 1,5 DJP/ha (premia za zrównoważoną produkcję roślinno-zwierzęcą).

Dodatkowo ww. szacowane stawki płatności mogą być powiększone o koszty transakcyjne, stanowiące częściową rekompensatę z tytułu kosztów kontroli gospodarstwa przeprowadzanej przez jednostkę certyfikującą w ramach systemu kontroli w rolnictwie ekologicznym.

Jednostkowe kwoty wsparcia są inne niż szacowane stawki płatności dla gruntów z poszczególnymi grupami upraw. Jednostkowe kwoty wsparcia zostały wyliczone w oparciu o stawki płatności wyliczone przez Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – PIB z uwzględnieniem jednak wysokości kosztów transakcyjnych. W szacowaniu kwot jednostkowych wykorzystano również dotychczasowe doświadczenia z wdrażania działania Rolnictwo ekologiczne PROW 2014-2020 m.in. w zakresie liczby beneficjentów i powierzchni poszczególnych grup upraw objętych wsparciem, a także w zakresie poziomu obsady zwierząt w gospodarstwach realizujących to działanie.

Wprowadzenie ekoschematów to dla rolnika konieczność podjęcia racjonalnej decyzji. Taka decyzja musi opierać się o rachunek ekonomiczny korzyści i kosztów. Korzyści to nie tylko dodatkowa dopłata ale również poprawa jakości i struktury gleby czy obniżenie kosztów produkcji. Niektóre ekoschematy mogą wiązać się z inwestycjami. Na przykład uproszczone systemy upraw czy doglebowa aplikacja gnojowicy wymagają specjalistycznych, drogich maszyn. Warto w taki przypadku rozważyć wspólne inwestycje i użytkowanie maszyn. Korzyścią może być również wyższa cena sprzedawanych przez rolnika płodów rolnych. Szczególnie może to dotyczyć wypasu zwierząt. Już dzisiaj niektóre mleczarnie płacą więcej za mleko pozyskiwane od krów, które są wypasane. Przykłady takich działań rolników z całej Europy znajdziecie Państwo na stronie internetowej www.encyclopediapratensis.eu, gdzie umieszczone są przykłady gospodarstw rolnych stosujących wypas, opisane w ramach projektu Inno4grass, którego WIR był partnerem. Takie korzyści są jednak uwarunkowane współpracą rolników, stosujących podobne praktyki i właściwe oznakowanie produktów. Są już w Europie całkiem spore grupy konsumentów, którzy interesują się metodami wytwarzania żywności oraz są gotowi płacić więcej, jeśli mają pewność, że to co kupują przyczynia się do ochrony klimatu, środowiska oraz dobrostanu zwierząt. Wdrożenie nowych systemów płatności bezpośrednich musi być poprzedzone bardzo szerokimi konsultacjami społecznymi oraz wsparte poprzez system doradztwa rolniczego. WIR w obu tych procesach bierze aktywny udział. Projekt Krajowego Planu Strategicznego znajdziecie Państwo tutaj.

Marta Ceglarek, Andrzej Przepióra