Ukazał się projekt Rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie szczegółowych warunków uznawania gruntów za kwalifikujące się hektary. Projekt stanowi wykonanie upoważnienia zawartego w Planie Strategicznym dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023–2027. Zostały w nim ustalone szczegółowe warunki uznawania gruntów za kwalifikujące się hektary, mając na względzie czynniki przyrodnicze oraz zabezpieczenie przed przyznawaniem płatności bezpośrednich do gruntów, które nie stanowią kwalifikujących się hektarów.

W projekcie określono, które użytki rolne kwalifikują się do wsparcia w ramach interwencji w formie płatności bezpośrednich, uwzględniając różne, szczegółowe aspekty związane ze sposobem użytkowania gruntów w Polsce. Wskazano również, że prawo powinno gwarantować wypłacanie wsparcia na użytek rolny, który znajduje się w dyspozycji rolnika i na którym prowadzona jest działalność rolnicza. Niemniej jednak ze względu na prawdopodobieństwo okazjonalnego i tymczasowego wykorzystywania gruntów rolnych do działalności niezwiązanej bezpośrednio z rolnictwem oraz potencjał niektórych rodzajów działalności pozarolniczej w zakresie dywersyfikacji dochodów gospodarstw rolnych również

użytki rolne wykorzystywane do działalności pozarolniczej mają być uznane za kwalifikujące się hektary Warunkiem jest, że są one w przeważającym zakresie wykorzystywane do prowadzenia działalności rolniczej.

Ponadto, zgodnie z intencją prawodawcy unijnego, kwalifikujący się obszar nie będzie zmniejszony:

1) w wyniku wdrożenia określonych zasad warunkowości oraz ekoschematów w ramach płatności bezpośrednich, lub

2) jeżeli podlega niektórym wymogom unijnym dotyczącym ochrony środowiska, lub

3) gdy jest zalesiony w ramach środków rozwoju obszarów wiejskich, w tym w ramach programów krajowych zgodnych z odnośnymi przepisami, lub

4) gdy są to obszary objęte niektórymi zobowiązaniami dotyczącymi odłogowania.

Do kwalifikującego się hektara zostaną włączone elementy chronione w ramach warunkowości. Oznacza to, że będzie on obejmował drzewa będące pomnikami przyrody, oczka wodne o powierzchni mniejszej niż 100 m² oraz rowy o szerokości nieprzekraczającej 2 m. Dodatkowo proponuje się włączyć do kwalifikującego się hektara:

- oczka wodne inne niż oczka wodne podlegające obowiązkowi zachowania zgodnie z normą 8 dobrej kultury rolnej zgodnej z ochroną środowiska o łącznej powierzchni nie większej niż 100 m²,

- zadrzewienia śródpolne o łącznej powierzchni nie większej niż 100 m² oraz

- rozproszone drzewa znajdujące się na użytkach rolnych, o ile ich liczba na hektar, innych niż drzewa owocowe, nie przekracza 100 sztuk i pod warunkiem, ze nie utrudniają one w istotny sposób prowadzenia działalności rolniczej na działce.

Ponadto proponuje się, aby do kwalifikującego się hektara włączane były nieutwardzone drogi dojazdowe, pasy zadrzewień, żywopłoty lub ściany tarasów o ile całkowita szerokość tych elementów nie przekracza 2 m. Włączenie do kwalifikującego się hektara zarówno oczek podlegających obowiązkowi zachowania zgodnie z normą 8 dobrej kultury rolnej zgodnej z ochroną środowiska, jak i innych oczek o łącznej powierzchni nie większej 100 m² oznacza, że jako kwalifikujący się hektar mogą być uznane oczka o łącznej powierzchni do 200 m² pod warunkiem jednak, że powierzchnia żadnego z nich nie przekracza 100 m².

Jednocześnie warunków dotyczących rozproszenia drzew oraz ich liczby na hektar nie stosuje się w przypadku systemów rolno-leśnych, które mogą być uznane za kwalifikujący się hektar. Zgodnie, z ww. przepisami ustawy systemy rolno-leśne to grunty orne i trwałe użytki zielone spełniające warunki przyznania pomocy w ramach interwencji „Zakładanie systemów rolno-leśnych”. Warunkami tymi są m.in. liczba drzew na hektar tj. od 150 do 250 drzew.

Wybór powyższych elementów krajobrazu i uwzględnienie ich w projektowanym rozporządzeniu jest podyktowany funkcją, jaką pełnią w polskim krajobrazie i tym, że tradycyjnie stanowią element użytkowania ziemi w Polsce.

Pasy zadrzewień, żywopłoty, ściany tarasów, oczka wodne oraz zadrzewienia śródpolne mają szczególne znaczenie z uwagi na ich rolę estetyczną i rekreacyjną, gdyż wprowadzają urozmaicenie w krajobrazie pól uprawnych. Często stanowią o bogactwie przyrodniczym regionu, są ostoją wielu gatunków mikroorganizmów, roślin, grzybów i zwierząt, często objętych ochroną gatunkową. Nieutwardzone drogi dojazdowe włączono do kwalifikującego się obszaru ze względu na fakt, że są wydzielone w obrębie działek rolnych na potrzeby dojazdu do działki rolnej. Nie są one wydzielone geodezyjnie jako osobne działki ewidencyjne i mogą być uznawane za struktury odpowiadające szerokim miedzom.

Opracowanie: Paweł Dopierała (wirleszno@wir.org.pl)