W środę 26 stycznia br. odbyło się pierwsze z cyklu forów rolniczych organizowanych po raz 15 przez Wielkopolską Izbę Rolniczą. Patronat nad tegorocznym cyklem forów objął Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Henryk Kowalczyk. Pierwsze Forum zorganizowano dla powiatów gostyńskiego i leszczyńskiego. Ze względu na obecną sytuację epidemiologiczną odbyło się ono w formie zdalnej.

Jego moderatorem był Jerzy Kostrzewa, członek Zarządu WIR, a towarzyszyli mu przewodniczący Rad Powiatowych z powiatu gostyńskiego: Maciej Maciejewski i z powiatu leszczyńskiego Stanisław Ciesielski.

Patronatem medialnym Forum objęły redakcje Top Agrar Polska, Tygodnika Poradnik Rolniczy oraz  Siewcy Wielkopolskiego.

W pierwszej części spotkania zaprezentowane zostały prezentacje poszczególnych instytucji i partnerów na temat najważniejszych spraw dotyczących funkcjonowania rolnictwa. Była to podstawa do drugiej części forum, w której odpowiadano na pytania związane z problemami rolnictwa.

Wśród pytań znalazły się następujące:

1. Pan Andrzej pyta: "Od jakiej powierzchni gospodarstwa będzie obowiązkowa dywersyfikacja upraw oraz odłogowanie gruntów w założeniach Zielonego Ładu?"

Odpowiedź: starszy specjalista Wielkopolskiej Izby Rolniczej dr Andrzej Przepióra

Zasady warunkowości określone w Krajowym Planie Strategicznym definiują następujące warunki:

DKR 7 - Zmianowanie upraw lub inne praktyki mające na celu zachowanie potencjału gleby, w tym dywersyfikacja upraw.

Gospodarstwa powyżej 10 ha gruntów ornych zobowiązane są do prowadzenia co najmniej 3 różnych upraw na gruntach ornych, przy czym uprawa główna nie może zajmować więcej niż 65% powierzchni gruntów ornych, a dwie uprawy główne łącznie nie mogą zajmować więcej niż 90% powierzchni gruntów ornych. Za odrębną uprawę uznaje się:

 − rodzaj w klasyfikacji botanicznej upraw,

− pszenicę orkisz Triticum spelta,

− formę ozimą i jarą tego samego rodzaju,

− gatunek z rodzin kapustowatych (Brassicaceae), psiankowatych (Solanaceae) i dyniowatych (Cucurbitaceae),

− grunt ugorowany,

− trawę lub inne pastewne rośliny zielne.

Z wdrażania normy wyłączone są gospodarstwa o powierzchni do 10 ha gruntów ornych oraz te, w których:

- więcej niż 75% GO jest wykorzystywanych do produkcji traw lub innych zielnych roślin pastewnych, uprawy roślin strączkowych lub ugorowanych lub stanowi sumę powyższych,

- więcej niż 75% UR stanowi TUZ lub jest wykorzystywanych do produkcji traw lub innych zielnych roślin pastewnych, lub stanowi sumę powyższych,

- prowadzona jest produkcja ekologiczna potwierdzona certyfikatem.

Cel główny praktyki: zachowanie potencjału gleb poprzez przerywanie upraw monokulturowych jako jednego z czynników wpływających na degradację gleb. Praktyka będzie ograniczała specjalizację produkcji, co w efekcie przekłada się na zmniejszenie zużycia przemysłowych środków produkcji, tj. głównie nawozów mineralnych i środków ochrony roślin. Intensywne użytkowanie gleb w monokulturach niszczy strukturę gleb, prowadzi do nadmiernej aeracji siedlisk oraz do mineralizacji próchnicy i uwalniania dużych ilości dwutlenku węgla do atmosfery.

DKR 8 – Obszary nieprodukcyjne.

Rolnicy posiadający grunty orne o powierzchni powyżej 10 ha gruntów ornych w gospodarstwie zobowiązani są do przeznaczenia co najmniej 4% ich powierzchni na obszary lub obiekty nieprodukcyjne. W przypadku jeśli do wypełniana normy wykorzystywane są międzyplony lub uprawy wiążące azot, uprawiane bez środków ochrony roślin, minimalny udział powierzchni gruntów ornych w gospodarstwie przeznaczany na obiekty lub obszary nieprodukcyjne oraz międzyplony lub uprawy wiążące azot, uprawiane bez środków ochrony roślin, wynosi co najmniej 7%, z czego co najmniej 3% powierzchni gruntów ornych stanowią obszary lub obiekty nieprodukcyjne lub grunty ugorowane.

W przypadku jeśli rolnik podejmie w ramach ekoschematów zobowiązanie dotyczące przeznaczenia co najmniej 7% gruntów ornych w gospodarstwie na obiekty lub obszary nieprodukcyjne, minimalny udział gruntów ornych w gospodarstwie na obszary i obiekty nieprodukcyjne w ramach normy DKR 8 zostaje obniżony do 3%.

Obiektami nieprodukcyjnymi służącymi do realizacji ww. obowiązku są następujące elementy:

− elementy krajobrazu objęte obowiązkiem zachowania w ramach normy DKR 8,
− grunty ugorowane, w tym ugory z roślinami miododajnymi, bez stosowania środków ochrony roślin,

− żywopłoty, pasy zadrzewione, zadrzewienia liniowe

− pojedyncze drzewa,

− rowy,

− zagajniki śródpolne,

− oczka wodne,

− miedze śródpolne i strefy buforowe, w tym strefy buforowe objęte normą DKR 4;
− pasy gruntów kwalifikujące się do płatności wzdłuż obrzeży lasu (bez produkcji) bez stosowania środków ochrony roślin.

Obiektami produkcyjnymi służącymi do realizacji ww. obowiązku są również międzyplony oraz uprawy wiążące azot bez stosowania środków ochrony roślin, spełniające określone kryteria. Do wyliczenia minimalnej powierzchni przeznaczanej na obiekty lub obszary nieprodukcyjne, międzyplony lub uprawy wiążące azot, uprawiane bez środków ochrony roślin, stosowane są współczynniki ważenia i konwersji (analogiczne jak w ramach zazielenienia).

W ramach normy zachowaniu w gospodarstwie podlegają następujące elementy krajobrazu: drzewa będące pomnikami przyrody, oczka wodne o powierzchni mniejszej niż 100 m2  oraz rowy o szerokości nieprzekraczającej 2 m.

Na użytkach rolnych obowiązuje zakaz przycinania drzew i żywopłotów (z wyłączeniem wierzb, drzew owocowych i zagajników o krótkiej rotacji) w okresie lęgowym ptaków, tj. od dnia 15 kwietnia do dnia 31 lipca.

Z wdrażania normy wyłączone są gospodarstwa o powierzchni do 10 ha gruntów ornych oraz te, w których

- więcej niż 75% GO jest wykorzystywanych do produkcji traw lub innych zielnych roślin pastewnych, uprawy roślin strączkowych lub ugorowanych,

- więcej niż 75% UR stanowi TUZ lub jest wykorzystywanych do produkcji traw lub innych zielnych roślin pastewnych.

Cel główny praktyki: wdrażanie polityki zrównoważonego rozwoju, przyczynia się do wzmocnienia sieci siedlisk przyrodniczych, płatów i korytarzy ekologicznych, a przez to  zwiększenia różnorodności gatunkowej roślin i zwierząt. Bezpośrednio przyczynia się do poprawy różnorodności biologicznej poprzez zachowanie i utrzymanie wskazanych elementów krajobrazu, a także poprzez określenie okresu przycinania drzew i krzewów w okresie lęgowym ptaków w gospodarstwach rolnych.

Szczegółowe informacje dotyczące wszystkich zasad warunkowości znajdziecie Państwo w naszym artykule:Warunkowość – chcesz dopłaty, musisz się dostosować

2. Pani Ewa pyta: "proszę o przybliżenie tematu wycofywania środków ochrony roślin i tego konsekwencji"

Odpowiedź: Michał Piątek – Kierownik Delegatury WIORIN w Lesznie

Wycofywanie środków ochrony roślin nie jest zagadnieniem nowym. Od kilku lat wycofywane są substancje czynne o podstawowym znaczeniu dla właściwej ochrony roślin. Wynika to między innymi z nowych strategii Komisji Europejskiej, które naszym zdaniem idą za daleko. Jako Inspekcja stoimy na stanowisku, że preparaty dopuszczone do użytku, jeśli są stosowane zgodnie z zasadami określonymi przez producenta nie stanowią istotnego zagrożenia. Niestety w tej materii obserwujemy medialną nagonkę. Trudno nam jest powiedzieć jak będzie się ta sytuacja rozwijała w przyszłości. W ramach naszej Instytucji musimy stosować obowiązujące przepisy prawa. Polecam Państwu sesję  Instytutu Ochrony Roślin, która będzie miała miejsce w dniach 16-18 luty br. Jej kluczowym tematem będzie europejski zielony ład i przyszłość ochrony roślin. Warto zwrócić uwagę na to, co naukowcy mają do zaoferowania. Coraz ważniejsze będą niechemiczne metody ochrony takie jak dobór odmian, agrotechnika, rolnictwo precyzyjne. 

3. Pan Marcin pyta: "Przekazywanie gospodarstwa w założeniach Nowego Ładu, na jakich zasadach będzie to możliwe?"

Odpowiedź: starszy specjalista Wielkopolskiej Izby Rolniczej dr Andrzej Przepióra

Od ponad roku słyszymy zapowiedzi, że będzie możliwość przejścia na emeryturę bez konieczności pozbywania się gospodarstwa. Już poprzedni Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Pan Grzegorz Puda zapowiedział prace nad taką ustawą, a obecny Minister te zapowiedzi niedawno podtrzymał. Niestety do chwili obecnej nie widzieliśmy jako izba rolnicza takiego projektu.

4. Pan Karol pyta: "Kiedy będzie możliwe składanie wniosków na rekompensatę zmniejszonego dochodu ze sprzedaży świń w strefach ASF za IV kwartał 2021 roku i czy pomoc ta będzie kontynuowana?"

Odpowiedź: Ewa Jakubowska - Kierownik Biura Powiatowego ARiMR w Gostyniu

Czekamy za informacją o planowanym naborze na to działanie. Oczekujemy, że będzie on mógł być ogłoszony na początku lutego. Kończymy w tej chwili wypłaty środków dla rolników, którzy złożyli wnioski w obecnym naborze. Do końca lutego wszystkie takie środki zostaną przelane na konta rolników. Niestety mamy informację, że nabór na rok 2022 nie jest planowany ponieważ Komisja Europejska nie wyraziła na niego zgody.

5. Pan Andrzej pyta: "Czy i jaka jest koncepcja zagospodarowania gruntów po firmie TOP FARMS"?

Odpowiedź: Marcin Przydróżny – przedstawiciel KOWR w Poznaniu

Top Farms do 2023 ma podpisane umowy dzierżawy. Nie wyłączył wcześniej 30% gruntów i tym samym planowany będzie odbiór i rozdysponowanie gruntów dla rolników.

6. Pan Małgorzata pyta: "Czy istnieje możliwość sprzedaży prosiąt ze strefy różowej przed upływem 30 dniu?"

Odpowiedź: Janina Świerczyńska, Powiatowy Lekarz Weterynarii w Gostyniu

Tą zasadę reguluje precyzyjnie rozporządzenie. Sprzedaż prosiąt pochodzących ze strefy czerwonej lub różowej musi być zablokowana na okres 30 dniu po przemieszczeniu. Tę zasadę stosują wszyscy lekarze powiatowi weterynarii i na dzień dzisiejszy, nie ma możliwości odstępstwa. 

7. Pan Wojciech pyta: "Jakie jest obecnie powiązanie między emeryturą rolniczą i emeryturą z ZUS?"

Odpowiedź: Agnieszka Klupś – Kierownik Placówki Terenowej KRUS w Gostyniu

Rolnik ma prawo skorzystać z emerytury w ZUS i KRUS jednocześnie, pod warunkiem, że spełnia warunki niezbędne do jej uzyskania. W przypadku KRUS jest to 25 lat opłacania składek z tytułu prowadzenia gospodarstwa rolnego. Należy również pamiętać, że rolnicy muszą zgłaszać do KRUS podjęcie innych form zarobkowania i opłacania w związku z tym składek do ZUS, który ma w takiej sytuacji pierwszeństwo. Rolnicy mogą natomiast uzyskiwać dochody z pracy zleconej i opłacać składkę KRUS pod warunkiem, że ich dochód nie przekracza progu płacy minimalnej.

8. Pani Aleksandra pyta: "Czy Izba ma uwagi do definicji rolnika aktywnego?"

Odpowiedź: starszy specjalista Wielkopolskiej Izby Rolniczej dr Andrzej Przepióra

Tak, Wielkopolska Izba Rolnicza składała uwagi do tej definicji. Tak się akurat składa, że były one autorstwa Rady Powiatowej WIR w Lesznie. Niestety nasze uwagi nie zostały uwzględnione.

Do Komisji Europejskiej został zgłoszona następująca definicja:

• Nie przyznaje się płatności bezpośrednich osobom fizycznym lub prawnym ani grupom osób fizycznych lub prawnych, które administrują portami lotniczymi, wodociągami, stałymi terenami sportowymi i rekreacyjnymi, jak również świadczą usługi przewozu kolejowego lub usługi w zakresie obrotu nieruchomościami.
• Osoby wskazane w punkcie 1 mogą zostać uznane za rolnika aktywnego zawodowo jeżeli:

a) posiadają zarejestrowane w IRZ zwierzęta zapewniające minimalną obsadę, lub

b) w CEiDG ich działalność rolnicza została wskazana jako główna, lub

c) dokumenty z KRS lub REGON potwierdzą, że wykonywana przez te osoby działalność rolnicza stanowi główną działalność gospodarczą, lub

d) udokumentują, że:

1. poniosły koszty na działalność rolniczą w minimalnej wysokości, lub
2. osiągnęły przychód ze sprzedaży płodów rolnych na minimalnym poziomie, lub
3. ich przychód z działalności rolniczej stanowi co najmniej 1/3 całego przychodu
   w gospodarstwie, lub
4. roczna kwota płatności bezpośrednich wynosi co najmniej 5% całości przychodów
   z działalności pozarolniczej
5. Punkty 1 i 2 nie mają zastosowania do osób, których kwota otrzymanych płatności bezpośrednich za rok poprzedni nie przekracza 5 000 EUR

Jeżeli dany rolnik nie złożył wniosku o przyznanie pomocy dotyczącego płatności bezpośrednich w poprzednim roku obrotowym, łączną kwotę płatności bezpośrednich określa się mnożąc liczbę kwalifikujących się hektarów zgłoszonych przez tego rolnika w roku złożenia wniosku o przyznanie płatności przez średnią krajową płatność na hektar w ramach wsparcia bezpośredniego za poprzedni rok obrotowy.

Opracowanie: P. Dopierała