Współczesna Kobieta Wiejska jest ważnym podmiotem wiejskiej społeczności lokalnej, mieszka i identyfikuje się z życiem na wsi, jest połączona więzami ze środowiskiem wiejskim, często łączy elementy tradycji z nowoczesnością.

Mówiąc o Kobietach Wiejskich najczęściej mamy na myśli te Panie, które po prostu mieszkają na wsi, bez względu na to, czy przeprowadziły się tam z miasta, czy też urodziły się tam i żyją albo mieszkają na wsi, ale pracują w mieście. Myślę, że takie podejście do tematu jest najbardziej poprawne, gdyż dzisiejsza wieś nie jest jednorodna. Przeobrażenia społeczno-ekonomiczne oraz większy napływ ludności z miasta przyczyniły się do zmian w obrębie struktur rodzin wiejskich. Wielu Polaków Kobietę Wiejską nadal utożsamia z żoną rolnika, osobą pomagającą mężowi w gospodarstwie. Oczywiście, są takie kobiety, jednak obecnie rolnictwo jest tylko jedną z form pracy, jaką wykonuje się na wsi. Z drugiej strony wiele pań prowadzi gospodarstwa samodzielnie i robi to z wielkim sukcesem.

Jak wynika z badań, w przeszłości Kobiety Wiejskie miały podwójną rolę. Po pierwsze, miały swój zestaw obowiązków gospodarskich takich jak opieka nad częścią zwierząt czy praca w ogródku. Jednocześnie kobiety na wsi musiały zająć się, najczęściej bez udziału mężczyzny, domem, dziećmi, osobami starszymi lub chorymi. Dodatkowo były również osobami rezerwowymi, gdy przy męskich pracach brakowało pomocnika – wtedy Je angażowano. Ta praca bardzo często nie była doceniana. Zmęczenie, nadmiar obowiązków oraz troska o wszystkich tylko nie o siebie – te czynniki powodowały, że nawet młode kobiety wyglądały na wiele starsze i zaniedbane. Kobiety Wiejskie często swoje potrzeby odkładały na drugi plan. Można powiedzieć, że cierpiały One na swego rodzaju deficyt czasu przeznaczonego na odpoczynek, rozrywkę czy inne czynności związane z rozwojem osobistym. Jednak Kobiety Wiejskie to przede wszystkim kobiety gospodarne, które umieją planować i organizować czas całej rodzinie, w tym również znaleźć choć chwilę na odrobinę przyjemności. Dawniej, do podstawowych rozrywek kobiet na wsi należała praca w przydomowym ogródku, robótki ręczne, spotkania z sąsiadkami, oglądanie telewizji, słuchanie radia, chodzenie do kościoła czy przesiadywanie na ławce przed domem.

Latami przypisywało się Kobietom Wiejskim słabsze obycie, oczytanie, wykształcenie. Trzeba jednak pamiętać, że wynikało to z ówczesnych realiów życia. Całe dekady oczekiwano od kobiet mieszkających na wsi, że podejmą one pracę w gospodarstwie. Formalne wykształcenie nie było więc postrzegane jako potrzebne, a przygotowanie do zawodu rolnika odbywało się w rodzinie. Wiedza przekazywana była z pokolenia na pokolenie. To była wiedza innego rodzaju – nie instytucjonalna, nie mierzona testami, egzaminami czy dyplomami. Nauczana jednak przez osoby, może bez formalnego wykształcenia, ale świetne w swoim fachu.

Obecnie kobiety mieszkające na wsi to grupa, której poziom wykształcenia podnosi się najdynamiczniej. Są już lepiej wykształcone od mężczyzn mieszkających na wsi. Odsetek osób z wyższym wykształceniem na wsi wzrósł z 1,9% w roku 1992 do 6,7% w roku 2007 i do 9,8% w roku w 2011. W 1992 roku kobiety z wyższym wykształceniem stanowiły na wsi jedynie 1,9% ogółu, a w roku 2007 już 8% (wśród mężczyzn odpowiednio 1,85% i 5,3%). Kobiety Wiejskie są ciągle nieco gorzej wykształcone od mieszkanek miast, ale to one wykonały największy skok jeśli chodzi o poziom wykształcenia. Niestety, wzrost poziomu wykształcenia nie zawsze skutkuje zwiększeniem szans zawodowych. Nadal wiele kobiet nie może na wsi znaleźć pracy odpowiadającej ich aspiracjom i kompetencjom. Można próbować jednak prowadzić własną działalność lub szukać pracy poza wsią.

Coraz więcej pań angażuje się w działalność społeczną, ich aktywność to nie tylko Koła Gospodyń Wiejskich, choć wiele z nich przeżywa teraz renesans, ale także działalność w organizacjach pozarządowych, stowarzyszeniach, lokalnych grupach działania. Od lat wzrasta liczba sołtysek i widać, że panie dobrze sobie radzą na tym stanowisku. Jak podaje PortalSamorzadowy.pl, po wyborach w 2019 r. liczba sołtysek dorównała liczbie sołtysów w Polsce. Według przedstawicieli tego urzędu kobiety mają wiele cech, które sprawiają, że lepiej nadają się do tej roli.

Aktualnie kobiety na wsi realizują się, podobnie jak te w miastach, w różnych sferach – rodzinnej, zawodowej i działalności społecznej. To, co je odróżnia od kobiet miejskich, to to, że role rodzinne są bardziej tradycyjne i że nadal w większości na nich spoczywa kwestia zajmowania się dziećmi, obsługiwania domu, pracy niewidocznej, niepłatnej. Te obciążenia i brak infrastruktury, która mogłaby je wesprzeć: żłobków, świetlic, komunikacji publicznej, utrudniają podejmowanie aktywności w innych sferach, ale i tutaj Kobiety Wiejskie pokazują „że można”. Często rozpoczynają pracę poza rolnictwem, marzą o zakładaniu własnych firm czy organizacji pożytku publicznego, a także modernizacji gospodarstw rolnych - stanowią więc istotną grupę docelową dla działań ukierunkowanych na rozwój działalności pozarolniczej na obszarach wiejskich. Obserwuje się również wzrost ich aspiracji edukacyjnych, związanych z uzupełnianiem formalnego wykształcenia, podnoszeniem kwalifikacji zawodowych i pogłębianiem znajomości języków obcych. Z roku na rok wzrasta liczba kobiet aktywnych, zaradnych i przedsiębiorczych, które są cichymi bohaterkami naszych czasów. One sięgają po te dodatkowe role – są sołtyskami, działaczkami kół, prezeskami stowarzyszeń, fundacji, a częściej jeszcze szeregowymi członkami grup, wykonującymi po cichu swoją pracę. Odbywa się to jednak „dodatkowo” - nie wybierają tego zamiast obowiązków domowych a zajmują się tym – dzięki perfekcyjnej organizacji, ale kosztem własnego relaksu – po wykonaniu wszystkich swoich zadań.

Mimo pewnych niedogodności kobiety na wsi związane z rolnictwem są zadowolone z życia, w większości chcą tam pozostać, rozwijać się zawodowo i kształcić – wynika z raportu „Sytuacja Kobiet na Wsi” przygotowanego przez Martin&Jacob na zlecenie Banku BNP Paribas. Jedynie 4 na 100 badanych kobiet są zdecydowane opuścić wieś. Dane dotyczą rozmaitych grup wiekowych.

W raporcie napisano, że największym sprzymierzeńcem rozwoju jaki otrzymały kobiety na wsi stał się Internet. 98 proc. badanych kobiet robi w sieci zakupy, blisko 80 proc. korzysta z bankowości internetowej, a 57 proc. wykorzystuje Internet do nauki i szkolenia się. Internet jest również doskonałym narzędziem wspierającym ich działalność w ramach rolnictwa – blisko 80 proc. badanych szuka tu porad prawnych, związanych z dotacjami czy KRUS. 51 proc. kobiet deklaruje, że uczestniczy w specjalistycznych szkoleniach rolniczych on-line (w grupie kobiet poniżej 30 roku życia grupa ta stanowi 72 proc.).

Aktywna postawa Kobiet Wiejskich przekuwa się również na rozwój wsi. Wspomniana ich działalność w organizacjach pozarządowych, stowarzyszeniach czy lokalnych grupach działania pociąga za sobą pozytywne skutki dla rozwoju obszarów wiejskich. Kobiety Wiejskie chcą częściej decydować o swoim najbliższym otoczeniu. Należy też podkreślić że polska, zwłaszcza wielkopolska wieś z roku na rok pięknieje – z pewnością w wielkim stopniu przyczyniają się do tego kobiety mieszkające na terenach wiejskich.

Z autorem można skontaktować się poprzez adres e-mail: wirgrod@wir.org.pl

Opracowanie: Mirosława Żurek

Źródła: https://rme.cbr.net.pl; https://www.tygodnik-rolniczy.pl/articles/wies-i-rodzina/kobieta-wiejska-potega-jest-i-basta/; https://www.portalsamorzadowy.pl; https://swiatrolnika.info/kobiety-na-wsi-zadowlone